Na wstępnie należy powiedzieć, iż porozumienie stron jest najbardziej korzystne z perspektywy pracodawcy. Dlaczego? Ponieważ, jeżeli chcemy zwolnić pracownika zatrudnionego na czas określony (po zmianach przepisów z 26 kwietnia br.) oraz zatrudnionego na czas nieokreślony pracodawca jest zobowiązany podać przyczynę wypowiedzenia umowy. Natomiast, pracownik może się odwołać do sądu pracy.
Zgodnie z art. 30 kodeksu pracy, umowa o pracę może zostać rozwiązana w jeden z czterech następujących sposobów:
1) na mocy porozumienia stron;
2) przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem);
3) przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia);
4) z upływem czasu, na który była zawarta.
Każdy z wyżej wskazanych sposobów rozwiązania stosunku pracy, niesie za sobą określone konsekwencje, które nie zawsze są dobre z perspektywy pracownika.
Porozumienie stron:
Istotą porozumienia stron jest to, iż zawierające je strony mogą w sposób dowolny określić warunki, na jakich rozwiążą łączący je stosunek pracy. Zatem, mają prawo zdecydować nie tylko o fakcie rozwiązania umowy, a także o terminie w jakim ulegnie ona rozwiązaniu oraz warunkach finansowych. Z propozycją rozwiązania umowy o pracę za pomocą porozumieniem stron, może wystąpić każda ze stron stosunku pracy. Forma, nie jest określona. Jednak oczywistym, że ze względów praktycznych, zasadnym jest zawarcie porozumienia na piśmie.
Sam proces rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron, może wyjść od którejkolwiek ze stron. Konieczne jest aby obie strony finalnie wyraziły zgodę na takie rozwiązanie.
Jak to wygląda w praktyce? Strony zawierając porozumienie ustalają przede wszystkim moment rozwiązania stosunku pracy, w którym chcą aby przestał ich wiązać. Określenie tej chwili, jest uzależnione wyłącznie od zgodnej woli obu stron. Często zdarza się, iż strony zawierając porozumienie o rozwiązaniu stosunku pracy, regulują również dodatkowe kwestie związane z odejściem pracownika z pracy np. dodatkowa odprawa od pracodawcy w związku z ustaniem pracy, wypłata ostatniego wynagrodzenia zgodnie z regulaminem pracy, kwestie związane z wykorzystaniem urlopu wypoczynkowego etc.
Czy taka forma rozstania się jest dobra dla każdego?
W mojej ocenie nie, tego typu forma jest dobra dla osób, które posiadają już nowe miejsce pracy. Rozstanie się z pracodawcą za pomocą porozumienia stron, nie sprawdzi się w przypadku pracowników, którzy nie mają alternatywnej oferty pracy.
Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ, pracownik de facto rezygnuje z przysługujących mu praw, które miałby gdyby doszło do rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem złożonym przez pracodawcę – art. 30 § 1 pkt. 2 k.p.
Jakie uprawnienia traci pracownik godząc się na porozumienie stron, zamiast wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę?
Jedną z najbardziej widocznych różnic jest, kwestia związana z zasiłkiem dla bezrobotnych, który przy rozwiązaniu stosunku pracy za porozumieniem stron przysługiwałby dopiero po 90 dniach.
W przypadku, gdy w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem w Powiatowym Urzędzie Pracy bezrobotny rozwiązał stosunek pracy na mocy porozumienia stron, taki zasiłek będzie przysługiwać mu dopiero po upływie 90 dni warto zaznaczyć, iż o ten okres 90 dni, skróci się okres pobierania zasiłku. Takiej sankcji nie stosujemy, gdy zasiłek przysługiwałby na zasadach ogólnych, jeśli doszło do rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem złożonym przez pracodawcę, albo porozumienie stron nastąpiło z powodu upadłości, likwidacji pracodawcy czy zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących zakładu pracy, albo z powodu zmiany miejsca zamieszkania.
Kolejną różnicą jest to, iż pracownikowi nie będzie przysługiwało prawo do wniesienia odwołania od wypowiedzenia do sądu oraz obrony swoich praw przed sądem.
Warto również wspomnieć, iż pracownikowi przysługują dni wolne na poszukanie nowego miejsca pracy. Dni wolne przysługują pracownikowi wówczas, gdy wypowiedzenie umowy o pracę zostało dokonane przez pracodawcę. Natomiast, gdy rozwiązanie zostało zainicjowane ze strony pracownika, nie ma on prawa do dni wolnych na poszukanie swojego nowego miejsca pracy. W przypadku rozwiązania umowy o pracę za pomocą porozumienia stron, pracownikowi nie będzie przysługiwało prawo do dodatkowych dni wolnych na poszukanie pracy. Takie uprawnienie pracownik posiadałby, gdyby otrzymał rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem złożone przez pracodawcę.
Na koniec chciałabym wspomnieć, o odprawach. Zgodnie z przepisami prawo do odprawy przysługuje gdy dochodzi do zwolnienia z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Wysokość przedmiotowej odprawy wynosi, od jednej do trzech wynagrodzeń. O kwocie, jaką otrzyma pracownik w ramach odprawy, decyduje notabene jego staż pracy. Natomiast, zgodnie z przepisami, odprawa przysługuje, jeśli pracodawca zatrudnia powyżej 20 pracowników. Gdy pracodawca zatrudnia mniej aniżeli 20 pracowników, prawo do odprawy może również regulować regulamin wewnętrzny zakładu pracy.
Jednakże, jeśli do rozwiązania umowy za porozumieniem stron dochodzi z inicjatywy pracodawcy z przyczyn niedotyczących pracownika, na przykład likwidacja stanowiska pracy, bądź zmiany organizacyjne w takiej sytuacji pracownik nie zostaje pozbawiony prawa do otrzymania odprawy pieniężnej.
Zatem, warunkiem jest, aby przyczyny, które stanowią wyłączny powód uzasadniający rozwiązanie stosunku pracy na mocy porozumienia stron, nie leżały po stronie pracownika np. likwidacja stanowiska spełnia ten warunek, a także aby pracodawca zatrudniał co najmniej 20 pracowników.
Adrianna Kucharska - prawnik, spec. ds. kadr i płac, spec. ds. BHP.
