Muzeum Pamięci Sybiru powołano cztery lata temu jako miejską placówkę kultury. Przejściowo, mieściło się w centrum Białegostoku. Pod koniec 2019 r. placówka przeniosła się do starych magazynów wojskowych przy ul. Węglowej w Białymstoku. Przez cały ubiegły rok trwały intensywne prace nad wykonaniem wystawy stałej. Montowano gabloty, urządzenia audio-wizualne oraz oświetlenie i eksponaty, powstały też katalogi i przewodniki multimedialne. We wrześniu 2020 r. odsłonięto pomnik Bohaterskich Matek Sybiraczek. To pierwsze muzeum w Polsce w całości poświęcone dziejom Polaków na Sybirze - zarówno deportowanym w XX i XIX w., jak również dobrowolnemu osadnictwu na Syberii, a także badaniu tej ziemi przez polskich odkrywców.
- Naszą podróż symbolicznie rozpoczniemy od przedwojennego Rynku Kościuszki w Białymstoku, wrócimy też do ruin naszego miasta. Wystawa stała to opowieść, która jest wpleciona w historię doświadczeń wszystkich narodów w tej części Europy. Zsyłkom podlegali nie tylko Polacy, to temat niezwykle ciekawy - stwierdza prof. Wojciech Śleszyński, dyrektor Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku. Rozmowę z nim możecie przeczytać tutaj.
Budowa Muzeum Pamięci Sybiru kosztowała ponad 57 milionów złotych. Była finansowana z funduszy unijnych, budżetu Białegostoku i środków Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.
Wystawa stała
Muzeum Pamięci Sybiru to trzykondygnacyjny kompleks, na który oprócz magazynów składa się też nowy budynek o powierzchni 5,5 tys. mkw. Na wystawę stałą wchodzi się przez zabytkowy wagon, którym wywożono ludzi na Sybir.
- Dokonywano wywózek m.in. stąd, z Białegostoku i jego Dworca Fabrycznego, dawniej Poleskiego. Dlatego Muzeum Pamięci Sybiru musiało powstać w Białymstoku, to jest autentyczne miejsce pamięci. W całej narracji pojawią się różne przykłady sowieckich represji. Sylwetki, które zwiedzający zobaczą na zdjęciach, to wszystko są osoby deportowane. Każda z nich ma krótką historię, z którą można się zapoznać - opowiada nam dr Piotr Popławski, kierownik działu projektów kulturalnych Muzeum Pamięci Sybiru.
Muzeum zebrało ponad 5 tys. eksponatów i pamiątek po Sybirakach. Ekspozycja prezentuje życie jeńców i więźniów oraz cechy przedwojennej Polski. Druga część wystawy, w przeciwieństwie do ciemnych kolorów pierwszej opowiadającej o wywózkach, jest biała. Ma zachęcać do refleksji i pozwolić spojrzeć na Sybir oczami deportowanych.
- Traumę opowiadają nam sami Sybiracy, nie naukowcy czy oprowadzający. Jest to miejsce wyjątkowych emocji, zupełnie nowy wymiar muzealnictwa - zaznacza prof. Śleszyński.
Odwiedzający zobaczą również eksponaty pozyskane z Muzeum Katyńskiego. W Muzeum Pamięci Sybiru jest też restauracja, kiosk multimedialny, księgarnia oraz miejsce na wystawy czasowe, a także pokoje zabaw i pracy.
Czterodniowe uroczystości
Czwartek: W przeddzień otwarcia Muzeum Pamięci Sybiru odbędzie się dyskusja panelowa pt. "Niechciana prawda? Co świat wie i jak mówi o zbrodniach komunizmu?". Goście z Polski, Litwy i Włoch spróbują postawić diagnozę na temat stanu świadomości społeczeństwa i europejskich elit na temat sowieckich represji. Początek wydarzenia o godz. 13:00 w budynku Muzeum. Wcześniej, o godz. 12:00 zaplanowano uroczystość powołania Instytutu Badawczego im. Seweryna Nowakowskiego.
Piątek: Uroczyste otwarcie zaplanowano na jutro (17.09), w Światowym Dniu Sybiraka i 82. rocznicę agresji ZSRR na Polskę. Początek - o godz. 12:00. Wezmą w nim udział przedstawiciele władz samorządowych i państwowych - w tym prezydent Andrzej Duda. Złożone zostaną kwiaty i wieńce, zaplanowano również salwę honorową i przemówienia.
Sobota: Od 10:00 do 18:00 odwiedzający Muzeum będą mogli zobaczyć dioramy przygotowane przez grupy rekonstrukcyjne. Będzie obóz powstańców styczniowych, sylwetki kawalerzystów, nie zabraknie zabytkowych pojazdów pancernych. O godz. 11:00 zaplanowano spotkanie z Wasylem Haniewiczem, potomkiem założycieli syberyjskiej wsi Białystok, a także o godz. 12:30 spotkanie z dr Martą Herling, córką Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, rozmowa będzie dotyczyła najnowszego wydania książki „Inny Świat”
Niedziela: W niedzielę (19.09), ulicami osiedla Wygoda przejedzie "Peleton Pamięci". Poprowadzi go Marian Olechnowicz - historyk regionalista, który podczas przejazdu będzie opowiadał o historycznych miejscach znajdujących się na trasie. Peleton przejedzie m.in. ulicami: Wasilkowską, Kazimierza Wielkiego, gen. Sosabowskiego, Traugutta i Fabryczną. Start - o godz. 10:00. Potem zaplanowano Śniadanie Kresowe w Muzeum Pamięci Sybiru. Piknik będzie wspomnieniem sielskich kresów sprzed wojny. Specjalnie na tę okazję najlepsze restauracje w mieście spróbują odtworzyć dawne potrawy oraz przygotują wyjątkowe dania i napoje.
- Jesteśmy pewni, że pracę wykonaliśmy najlepiej jak potrafimy. Ocenę pozostawiamy państwu, odwiedzającym. Chciałbym, żebyśmy wszyscy byli dumni z tego Muzeum - mówi nam prof. Śleszyński.
Utrudnienia w ruchu
Jutro (17.09) na ul. Mierosławskiego, Siedleckiego, Wąskiej i Fabrycznej będzie obowiązywał zakaz zatrzymywania się. Na ul. Węglowej taki zakaz będzie obowiązywał do 19 września. Na ul. Fabrycznej, na odcinku od ul. Mierosławskiego do ul. Węglowej, zostanie ustawiony zakaz ruchu z wyłączeniem mieszkańców posesji.
Ruch jednokierunkowy ma obowiązywać na:
- ul. Węglowej, na odcinku między skrzyżowaniem z ul. Siedleckiego do skrzyżowania z ul. Wąską.
- ul. Siedleckiego, na odcinku między skrzyżowaniem z ul. Mierosławskiego do skrzyżowania z ul. Węglową,
Jutro, w godzinach 20.00-22.00 zostanie wyłączony z ruchu fragment ul. Towarowej i Poleskiej - od skrzyżowania z ul. Jagienki do skrzyżowania z łącznicą ul. Sienkiewicza po stronie ul. Łąkowej. W tych samych godzinach, niemożliwy będzie wyjazd na ul. Poleską z ul. Wąskiej, Fabrycznej, a także Chmielnej.
Jak kupić bilet?
System sprzedaży i rezerwacji biletów został uruchomiony pierwszego września. Sprzedaż prowadzona jest online i stacjonarnie. Z kasą Muzeum Pamięci Sybiru można skontaktować się na dwa sposoby:
- tel. +48 85 672 36 00;
- e-mail: kasa@sybir.bialystok.pl.
We wtorki wstęp na wystawę stałą ma być bezpłatny. Szczegóły na temat kupna biletów są na stronie internetowej Muzeum. Placówka będzie nieczynna w poniedziałki. Poniżej godziny otwarcia:
- od wtorku do piątku, w godz. 9:30 - 17:00;
- w soboty, w godz. 12:30 - 20:00;
- w niedziele, w godz. 9:30 - 17:00.
