Pushback’om stop mówi wicemarszałek Senatu 

W piśmie wysłanym do ministra MSWiA, rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek zaznaczył, że najważniejszym problemem wymagającym rozwiązania pozostaje stosowanie przez Straż Graniczną „tzw. pushbacków, czyli zawracanie cudzoziemców do linii granicy państwowej tuż po zatrzymaniu, bez uprzedniego dokonania zindywidualizowanej oceny ich sytuacji faktycznej i prawnej”.

Marcin Wiącek przypomniał, że takie rozwiązanie zostało wprowadzone rozporządzeniem ministra SWiA z 13 marca 2020 roku. W ocenie RPO dodane wówczas przepisy „uniemożliwiają w praktyce cudzoziemcom poszukującym ochrony międzynarodowej przekroczenie granicy RP, a osobom, które dokonały już tego wbrew przepisom prawa, odbiera szansę na skuteczne złożenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej”.

RPO przypomniał, że takie osoby mają do tego prawo na podstawie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Polski czy ustawy o cudzoziemcach, a gwarancje korzystania z tego prawa wynikają z naszej konstytucji. Gwarancje takie zawiera też prawo międzynarodowe.

„Czynność polegająca na zawróceniu do granicy cudzoziemca, który nielegalnie ją przekroczył, może być uznana za dopuszczalną wyłącznie w drodze wyjątku, a podstawowym wymogiem jest potrzeba zapewnienia cudzoziemcowi gwarancji ochrony przed nieludzkim traktowaniem” – wskazał RPO w liście do szefa MSWIA.

Na temat pushback’ów swoje stanowisko przedstawił również senator z województwa podlaskiego, wicemarszałek Senatu Maciej Żywno. „Mówimy wyraźnie stop pushback’om. Powinny zostać zatrzymane natychmiast, bo tego wymaga zwykłe ludzie i humanitarne podejście” – powiedział Maciej Żywno podczas konferencji prasowej z udziałem posłów, senatorów i organizacji pozarządowych w Senacie na temat kryzysu humanitarnego na granicy polsko-białoruskiej.

Wicemarszałek Żywno zwrócił się też z radą do nowo powołanego wojewody podlaskiego: „Wystarczy zerknąć do dwóch ustaw: ustawy o wojewodzie i administracji rządowej oraz ustawy o zarządzaniu kryzysowym, żeby jasko powiedzieć, że kryzys humanitarny, a taką definicję sytuacja na pograniczu polsko-białoruskim od kilku lat wyczerpuje, żeby wojewoda podjął konkretne zadania, które do niego należą. Jego poprzednik nie chciał, obecny może. To jest podpowiedź, jaką daję w ramach interwencji senatorskiej: zwracam się o umożliwienie, nakaz wręcz współpracy z organizacjami pozarządowymi, tym, które ratują życie. Odblokowanie możliwości udziału służb ratowniczych systemowych, również Ochotniczych Straży Pożarnych w udzielaniu pomocy ludziom, którzy się w lesie znajdą. To sprawi, że organizacje pozarządowe działające na granicy same będą mogły czuć się bezpiecznie i nie będą kryminalizowane za pomoc, którą niosą. To zapewni także bezpieczeństwo dla nas wszystkich” – mówił senator Maciej Żywno.

Wicemarszałek dodał, że „przedni rząd jedyne, co potrafił zrobić to dać środki na odbudowę dróg zniszczonych przez sprzęt wojskowy. Natomiast naprawiona droga nie naprawi zmęczonej duszy i pokiereszowanej psychiki zarówno dzieci, jak i dorosłych”. 

Minister spraw wewnętrznych i administracji Marcin Kierwiński jak dotąd nie wydał rozporządzenia zakazującego stosowania procedury pushback’ów.