Projekt przebudowy miejsca pamięci, cmentarza wojennego w Grabówce gotowy jest od dawna. Już w 2018 roku burmistrz Supraśla prezentował ten projekt. Przygotowała go pracownia architektoniczna z Sokółki.
Według tego projektu powstaną trzy miejsca upamiętnienia. Miejsca będą ogrodzone, zbiorowe mogiły odnowione. Znajdą się tam m.in. tablice informacyjne z opisem wydarzeń. Głównym elementem upamiętnienia będzie pomnik w kształcie ściany podzielonej na dwie części.
Tak właśnie zapowiadało się to w 2018 roku, gdy burmistrz Supraśla Radosław Dobrowolski i prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski podpisywali umowę o wspólnym sfinansowaniu przebudowy miejsca pamięci. To był rok wyborczy, obaj panowie startowali i obaj zostali ponownie wybrani. O sprawie przebudowy po wyborach stało się chicho.
Temat wrócił na łamy prasy wiosną 2021 roku, gdy gmina Supraśl zarezerwowała w budżecie 800 tysięcy złotych. Władze Białegostoku potwierdziły gotowość współfinansowania projektu. A jeszcze sejmik województwa przyznał gminie Supraśl 500 tysięcy złotych w ramach Funduszu Wsparcia Gmin i Powiatów na „roboty budowlane związane z utworzeniem Miejsca Pamięci Narodowej w Grabówce”. Gmina ogłosiła przetarg na wykonanie inwestycji, znalazł się wykonawca, ale do rozpoczęcia budowy nie doszło. Zdecydowały trudne czasy i brak pieniędzy w kasie gminy. Wykonanie kosztowałoby prawie 3 mln zł. – W trudnych czasach musieliśmy zrezygnować na jakiś czas z realizacji projektu. W tym czasie szukaliśmy innych źródeł finansowania – mówił dziś (23.03) burmistrz Radosław Dobrowolski.
I znalazł się sponsor. Dziś wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski poinformował o przekazaniu przez rząd za jego pośrednictwem kwoty dwóch milionów złotych specjalnej dotacji na przebudowę miejsca pamięci w Grabówce.
Umowę o dofinansowaniu podpisali 23 marca 2022 roku w samo poludnie przed wejściem na cmentarz wojenny w Grabówce wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski i burmistrz Supraśla Radosław Dobrowolski.
Radosław Dobrowolski wyliczył, że do pełnego zabezpieczenia finansowego inwestycji potrzeba jeszcze około miliona złotych. Wyraził nadzieję, że w odnowieniu tego miejsca wesprze gminę marszałek województwa podlaskiego. A przy okazji przypomniał prezydentowi Białegostoku o podpisanej umowie. Zapowiedział, że wystąpi do Tadeusza Truskolaskiego o wywiązanie się z zobowiązania. Jak mówił burmistrz, gmina – miasto – województwo, jeśli wspólnie sfinansują brakującą część, to wyjdzie mniej więcej po 300 tysięcy złotych.
Gmina teraz ogłosi nowy przetarg na realizację inwestycji, tylko czy kwota 2,9 mln zł wstępnie oszacowana utrzyma się po obecnych podwyżkach cen materiałów budowlanych i kosztów pracy.
– W optymistycznym wariancie przebudowanie tego miejsca pamięci według przyjętego projektu może nam zająć dwa lata, ale liczymy się też z sytuacją, że prace trzeba będzie rozłożyć na trzy lata. Wszystko zależy od pieniędzy, jakimi będziemy dysponowali – mówi Radosław Dobrowolski.
Las w Grabówce jest miejscem największej na Białostocczyźnie zbrodni dokonanej przez Niemców w czasie II wojny światowej. Przyjmuje się, że rozstrzelano tam ok. 16 tys. ludzi. To byli obywatele Polski - w tym Żydzi, Białorusini, Ukraińcy oraz jeńcy sowieccy. Ostatnie egzekucje odbyły się tam w czerwcu 1944 roku.
Niemcy próbowali zacierać ślady zbrodni w Grabówce. Tuż przed wkroczeniem na te tereny Armii Czerwonej żołnierze niemieccy zdążyli wydobyć i spalić zwłoki z trzech zbiorowych mogił. Podczas prac ekshumacyjnych po wojnie odnaleziono w okolicy 17 zbiorowych mogił, tworzących trzy odrębne cmentarze, które znajdują się wokół obecnie stojącego tam pomnika.
Zachęcamy do obejrzenia zapisu video naszej transmisji z 23 marca 2022 r. podpisania umowy na dofinansowanie przebudowy miejsca pamięci w Grabówce
