Politechnika Białostocka otrzyma ponad 3,8 mln złotych dofinansowania na realizację dwóch projektów na rzecz osób ze szczególnymi potrzebami. To wynik udziału uczelni w konkursie "Rzeczy są dla ludzi", który został ogłoszony przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach rządowego programu Dostępność Plus.
W konkursie "Rzeczy są dla ludzi" swoje nowatorskie projekty i rozwiązania służące osobom z niepełnosprawnościami lub seniorom mogły zgłaszać jednostki naukowe, firmy czy konsorcja naukowo-przemysłowe. Na 106 złożonych wniosków do dofinansowania zakwalifikowano tylko 16. Na tej prestiżowej liście znalazły się dwa projekty opracowane przez naukowców z Politechniki Białostockiej. Łączna kwota ich dofinansowania przez NCBiR wynosi 3 820 252 złotych.
Wydział Mechaniczny Politechniki Białostockiej i Uniwersytet Medyczny opracują mechatroniczny aparat dla seniorów
Naukowcy Instytutu Inżynierii Biomedycznej PB: dr hab. inż. Szczepan Piszczatowski, prof. PB oraz dr inż. Piotr Prochor we współpracy z naukowcami Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku: dr hab. n. med. Zytą Beatą Wojszel z Kliniki Geriatrii oraz doktorantami studiów doktoranckich Wydziału Nauk o Zdrowiu opracują i wykonają urządzenie, które będzie wspierać osoby starsze w codziennym funkcjonowaniu.
- Efektem projektu ma być opracowanie aparatu, który być może przyjmie postać kamizelki, przeznaczonego do codziennego noszenia przez osoby z zaburzeniami równowagi - wyjaśnia dr hab. inż. Szczepan Piszczatowski, prof. PB, dyrektor Instytutu Inżynierii Biomedycznej. - Będzie można go używać w ciągu dnia, w trakcie wykonywania zwykłych czynności lokomocyjnych.
Projektowane urządzenie będzie mogło rejestrować parametry kinematyczne ciała człowieka, wychwytywać symptomy utraty równowagi i wspierać osoby z zaburzeniami równowagi poprzez aktywizację mechanizmów kompensacyjnych. Ma to pozwolić osobom starszym na stałą poprawę ich zdolności lokomocyjnych i tym samym ułatwić powrót do normalnej aktywności.
- Aparat zarejestruje w czasie rzeczywistym i przeanalizuje parametry ruchu użytkownika - mówi dr hab. inż. Szczepan Piszczatowski, prof. PB. - W sytuacji zagrożenia utraty równowagi generowany będzie odpowiedni bodziec stymulujący osobę do zmiany zachowania i postawy. Okres stosowania konstrukcji będzie zależał od indywidualnych możliwości użytkownika. Niektóre osoby będą jej używały przez kilka miesięcy, inne - przez cały czas. Zależeć to będzie od zdolności do przyswojenia sobie stosownych nawyków kompensujących dysfunkcje, które wywołują utratę równowagi.
- Używanie zaprojektowanego przez nas aparatu przez osoby starsze sprawi, że zyskają one poczucie pewności, które pozwoli im na bardziej samodzielne funkcjonowanie - dodaje prof. Piszczatowski. Staną się w ten sposób znacznie mniej uzależnione od wsparcia opiekunów. To z pewnością ułatwi życie nie tylko użytkownikom, ale również ich bliskim, troszczącym się o ich bezpieczeństwo.
Objawy zaburzeń równowagi, odczuwane najczęściej jako zawroty głowy, to jedna z najczęstszych dolegliwości zgłaszanych przez osoby starsze. U osób po 65. roku życia ich częstość wynosi ok. 30%, a po 80. roku życia z tym problemem zmaga się połowa populacji. Przyczyn zaburzeń równowagi jest wiele i nie wszystkie zostały dotychczas poznane. Poczucie równowagi jest bowiem wynikiem wspólnego działania układu nerwowego, układu ruchu oraz narządów wzroku i słuchu. Duże znaczenie ma też funkcjonowanie układu krążenia oraz układu wydzielania wewnętrznego. Dysfunkcja już jednego z powyższych elementów stwarza ryzyko wystąpienia zaburzeń równowagi.
- Moi doktoranci zajmują się badaniami na temat zwrotów głowy, zaburzeń równowagi i ryzyka upadków oraz sarkopenii wśród starszych pacjentów. Są to problemy interdyscyplinarne - dlatego też projekt będzie realizowany przez interdyscyplinarny zespół badawczy i to z pewnością jest jego mocną stroną. Nasz udział w nim może przyczynić się do opracowania rozwiązania, które docelowo powinno pomóc osobom obarczonym takimi problemami w zachowaniu codziennej aktywności, poprawić ich bezpieczeństwo i jakość życia. Inicjatorem podjęcia tej współpracy był mój doktorant, Michał Świętek - specjalista otolaryngologii. Współpraca z zespołem Instytutu Inżynierii Biomedycznej PB pod kierunkiem prof. Piszczatowskiego poszerzy także z pewnością możliwości naszego warsztatu badawczego - mówi dr hab. n. med. Zyta Beata Wojszel z Kliniki Geriatrii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
Projekt badawczo-rozwojowy realizowany przez zespół naukowców Wydziału Mechanicznego Politechniki Białostockiej nosi nazwę "Mechatroniczny aparat do wspomagania zachowania równowagi w trakcie lokomocji z funkcją rejestracji parametrów kinematycznych chodu". Na liście rankingowej konkursu ?Rzeczy są dla ludzi? wniosek zajął wysokie, trzecie miejsce oraz pełne dofinansowanie z NCBiR. Wartość projektu to: 1 861 052,13 złotych. Czas realizacji projektu przewidziano na 48 miesięcy.
Projekt konsorcjum: Wydziału Elektrycznego oraz firmy Moose
Drugi uczelniany projekt dofinansowany w konkursie NCBiR "Rzeczy są dla ludzi" realizować będą naukowcy z Wydziału Elektrycznego Politechniki Białostockiej we współpracy z firmą MOOSE sp. z o. o. Projekt badawczo-rozwojowy pn. "ESWSE - Elektroniczny System Wspomagania Skutecznej Ewakuacji" wart jest 2 277 200 złotych, z czego 1 959 200 dofinansuje NCBiR. Wniosek znalazł się na 9. pozycji na liście rankingowej konkursu.
Celem projektu jest opracowanie systemu elektronicznego monitorowania osób ze szczególnymi potrzebami w czasie ewakuacji z budynków. System składać się będzie z zespołu lokalnych stacji referencyjnych, komunikujących się z urządzeniami przenośnymi, w które są wyposażone osoby monitorowane. W momencie wystąpienia sygnału alarmowego świadczącego o wystąpieniu sytuacji niebezpiecznej, urządzenie osobiste poinformuje użytkownika o konieczności rozpoczęcia procesu ewakuacji. W tym samym czasie osoba ta będzie lokalizowana przez pobliskie stacje referencyjne, a informacje o jej położeniu będą przekazywane służbom kierującym działaniami ratowniczymi.
Politechnika Białostocka - jako lider projektu - wykona analizę algorytmów wykrywania upadku, przeprowadzi badania eksperymentalne oraz zweryfikuje opracowane programy przy pomocy narzędzi matematyczno-informatycznych, tj. Scilab, Python itp. Dodatkowo pracownicy uczelni zajmą się opracowaniem algorytmów lokalizacji osoby ewakuowanej. Wykonają też ekspertyzy zawierające procedury ewakuacji osób ze szczególnymi potrzebami. Dzięki temu możliwe będzie upowszechnienie efektów projektu w postaci artykułów naukowych odnoszących się do norm ewakuacyjnych stosowanych w Polsce oraz Unii Europejskiej.
W skład uczelnianego zespołu projektowego weszli pracownicy Wydziału Elektrycznego: dr hab. inż. Wojciech Walendziuk - specjalista ds. metrologii i urządzeń IoT (kierownik projektu), dr hab. inż. Adam Idźkowski - specjalista ds. metrologii i urządzeń IoT, dr inż. Krzysztof Konopko ? specjalista ds. systemów i urządzeń IoT, dr hab. inż. Dariusz Jańczak - specjalista ds. systemów nawigacji i lokalizacji, dr inż. Maciej Sadowski ? specjalista ds. badań pomiarowych i symulacyjnych, dr inż. Andrzej Zankiewicz - specjalista ds. badań pomiarowych i symulacyjnych, mgr inż. Grzegorz Kraszewski - specjalista ds. inżynieryjno-technicznych.
Natomiast spółka Moose odpowiadać będzie za wykonanie warstwy oprogramowania. Firma zajmie się też integracją mobilnego systemu pomiarowego w postaci zegarka z zespołem aktywnych punktów nawigacyjnych. Dodatkowo zespół badawczy Moose będzie odpowiedzialny za opracowanie aplikacji mobilnej, stworzenie interfejsu webowego do analizy wyników pomiarów oraz sterowania stacją bazową. Ważnym elementem będzie stworzenie bazy danych w tzw. chmurze oraz opracowanie odpowiedniego narzędzia do integracji systemu monitoringu ze wspomnianym magazynem danych.
Projekt zakłada też nawiązanie współpracy konsorcjum naukowo-przemysłowego z organizacją pozarządową, która działa w obszarze wsparcia osób z niepełnosprawnościami. Każdy z członków projektu ma ściśle wydzielone zadania, które dostosowane są do sprawowanego profilu zawodowego.
Warto dodać, że Politechnika Białostocka i firma Moose mają za sobą już kilka udanych przedsięwzięć i prac zleconych, w tym projekty dofinansowane przez NCBiR. Konsorcjum uczelniano-przemysłowe zrealizowało projekt związany z technologią bezzałogowych statków powietrznych, który zaowocował wdrożeniami rozwiązań technicznych, publikacjami naukowymi oraz sześcioma zgłoszeniami patentowymi.
Noty biograficzne
Dr hab. inż. Szczepan Piszczatowski, prof. PB - Politechnika Białostocka
Od 2019 r. pełni funkcję dyrektora Instytutu Inżynierii Biomedycznej. Stopień doktora nauk technicznych uzyskał na Wydziale Mechanicznym Politechniki Białostockiej (1998 r.), a doktora habilitowanego w dyscyplinie inżynieria biomedyczna na Wydziale Mechatroniki Politechniki Warszawskiej (2013 r.). Jest członkiem European Society of Biomechanics oraz Polskiego Towarzystwa Biomechaniki. W kadencji 2016-2020 był prezesem, a obecnie jest wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Biomechaniki. Członkostwo w Sekcji Biomechaniki Komitetu Mechaniki PAN kontynuuje od roku 2007.
dr hab. inż. Wojciech Walendziuk - Politechnika Białostocka
Absolwent Wydziału Elektrycznego Politechniki Białostockiej na macierzystym wydziale zdobywał kolejne stopnie awansu naukowego. Aktywnie poszukuje możliwości wdrożenia rozwiązań technicznych związanych z bezzałogowymi statkami powietrznymi. Pomysłodawca, koordynator i wykonawca kilku prac badawczo-rozwojowych finansowanych ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju dotyczących wykorzystania autonomicznych, bezzałogowych aparatów latających. W 2021 roku laureat nagrody MEiN za wyróżniającą się działalność badawczo-rozwojową.
Dr hab. n. med. Zyta Beata Wojszel - Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
specjalista chorób wewnętrznych, geriatrii i diabetologii. Adiunkt Kliniki Geriatrii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, kierownik studiów doktoranckich na Wydziale Nauk o Zdrowiu UMB, zastępca kierownika Oddziału Geriatrii Szpitala ZOZ MSWiA w Białymstoku im. M. Zyndrama-Kościałkowskiego. Członek European Academy for Medicine of Ageing-EAMA- Society (studia podyplomowe w Sion, Szwajcaria, 1997-1998). Założycielka i wieloletnia przewodnicząca Oddziału Podlaskiego Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego (obecnie wiceprzewodnicząca). Sekretarz Zarządu Głównego PTG w latach 2001-2005. Członek Rady ds. Seniorów przy Wojewodzie Podlaskim (2010-2014). Wykonawca projektów badawczych podejmujących problemy medyczne i społeczne ludzi starych, w tym KBN, MNiSW oraz międzynarodowych projektów europejskich: SCOPE, COPE, EUROFAMCARE. Ekspert NCBR. Autorka i współautorka wielu publikacji i podręczników o tematyce gerontologicznej (IF-54,3).Recenzent krajowych i międzynarodowych czasopism naukowych (m.in.
Nutrients; Journal of Affective Disorders; Journal of Human Nutrition and Dietetics; Biology; Therapeutic Advances in Drug Safety; Journal of Human Nutrition and Dietetics; Diabetes, Metabolic Syndrome and Obesity: Targets and Therapy; Aging and Mental Health; The Journal of Nutrition Health and Aging; International Journal of Environmental Research and Public Health; European Geriatric Medicine).
Kierownik i koordynator projektów UMB finansowanych w ramach POWER 2014-2020. Wielokrotnie nagradzana przez Rektora UMB za działalność naukową i dydaktyczną.
