Pamięci białostockich Żydów 

80 zniczy ustawionych przy pomniku symbolizuje 80. rocznicę początku likwidacji getta, w którym niemieccy okupanci osadzili całą społeczność żydowską Białegostoku i okolicznych miejscowości – w sumie około 50 tysięcy osób. Przy każdym zniczu jest kartka z imieniem i nazwiskiem żydowskich mieszkańców Białegostoku. Znicze zapłonęły też na fragmencie muru getta (tuż obok pomnika), który zachował się do dzisiaj.

– Pamięć o tej zbrodni jest nam dziś potrzebna bardziej niż kiedykolwiek dotąd. Nie sposób mówić dziś o wojnie, o masowych mordach, zniszczeniach i ludzkim cierpieniu nie myśląc jednocześnie o toczącej się od roku tuż obok nas wojnie – mówił podczas uroczystości zastępca prezydenta Białegostoku Przemysław Tuchliński.

Główne uroczystości poprzedził symboliczny przemarsz ulicami Białegostoku. Kilkadziesiąt osób przeszło od miejsca, gdzie stała niegdyś jedna z bram getta, przez jego teren, aż do pomnika. Wieczorem tego dnia odbyło się także czytanie fragmentów „Pamiętnika” Dawida Szpiro, w którym m.in. opisuje życie w białostockim getcie.

Białostockie getto utworzyły niemieckie władze okupacyjne w lipcu 1941 roku, w niespełna miesiąc po zajęciu miasta przez wojska hitlerowskie. 

– Na stosunkowo niewielkim obszarze stłoczono ok. 50 tys. Żydów, znaczącą część z nich zmuszono do katorżniczej pracy na rzecz niemieckiego przemysłu wojennego – przypomniał w swoim wystąpieniu dyrektor departamentu prezydenta Białegostoku Jacek Brzozowski. 

Akcja likwidacyjna rozpoczęła się 5 lutego 1943 roku. Niemcy zamierzali wywieźć do obozu zagłady w Treblince blisko 18 tys. osób. Ostatecznie podczas tej akcji trwającej do 12 lutego wywieziono ok. 10 tys. osób. Blisko tysiąc osób niemieccy żołnierze zastrzelili na miejscu.

Przed wojną w Białymstoku mieszkało około 50 tys. Żydów (czyli blisko połowa całej liczby mieszkańców przedwojennego Białegostoku). Ocalało zaledwie kilkaset osób.