- Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia choroby nowotworowe stanowią drugą przyczynę śmiertelności ludzi na świecie. Co więcej, ta dramatyczna sytuacja dotyczy nie tylko człowieka, ale także gatunków zagrożonych wyginięciem lub tych o szczególnym znaczeniu ekonomicznym. Każdy z nas w swoim najbliższym otoczeniu ma z pewnością kogoś, kto choruje lub zmarł na raka. Stąd naturalne wydają się pytania powtarzane w mediach, na ulicy, czy przy rodzinnym stole: kiedy naukowcy odkryją lek na choroby nowotworowe lub czy w ogóle będziemy w stanie zapobiegać ich rozwojowi? Szczególnie interesuje mnie to drugie pytanie - mówi dr Sebastian Maciak z Wydziału Biologii Uniwersytetu w Białymstoku.
Dlatego przygotował projekt: "Zmienność wielkości komórek i tempa metabolizmu w kontekście paradoksu Peto", który z powodzeniem wziął udział w konkursie Narodowego Centrum Nauki.
Naukowiec z UwB otrzymał na swoje badania 449 170 zł. Te właśnie się rozpoczynają. Będą prowadzone we współpracy z Uniwersytetem Medycznym w Białymstoku, w laboratoriach Katedry Ekologii Ewolucyjnej i Fizjologicznej na Wydziale Biologii UwB.
- Nasze badania będą polegały na obserwacji tempa rozwoju oraz kierunków zmian dwóch typów nowotworowych: raka skóry i wątroby. Przeprowadzimy również molekularną analizę wybranych genów mogących odpowiadać za powstawanie tych chorób - podkreśla dr Sebastian Maciak.
Badania będą prowadzone w oparciu o unikatową na skalę światową hodowlę myszy laboratoryjnych, sztucznie selekcjonowanych na wysokie i niskie tempo metabolizmu podstawowego. Zwierzęta te różnią się m.in. wielkością komórek budujących ich organizmy, ale też i innymi cechami, bezpośrednio związanymi z metabolizmem. Chodzi o zdolność do odpowiedzi immunologicznej, czy podatność na zatrucie substancjami szkodliwymi, co z kolei przekłada się na tempo starzenia się komórek i możliwość powstawania raka.
- Zróżnicowanie tempa metabolizmu, czyli szybkość z jaką zużywamy energię, jest cechą charakterystyczną wielu zwierząt, w tym także ludzi. Proponowane do badań zwierzęta stanowią zatem interesujący model do testowania zmian rakowych ze względu na istotne podobieństwo tych nowotworów do ich odpowiedników występujących u ludzi ? wyjaśnia naukowiec.
Rozpoczęte przez dr. Sebastiana Maciaka badania mają przede wszystkim określić, czy szybkość z jaką zużywamy energię ma istotny wpływ na powstawanie zmian nowotworowych. Naukowcy sprawdzą również jakie cechy naszych komórek predysponują je do wzrostu lub blokowania rozwoju raka.
- Proponowane badania dają nam unikalną szansę na precyzyjną analizę istotnych, do dziś pomijanych, czynników ekofizjologicznych pełniących kluczową rolę w procesie nowotworzenia. Uzyskane rezultaty mają ogromny potencjał poznawczy. Mogą wskazać na mechanizmy odpowiedzialne za powstawanie i rozwój obecnie najbardziej śmiertelnych chorób na świecie ? podkreśla dr Maciak.
W konsekwencji prowadzone w Białymstoku badania mogą pomóc w walce z nowotworami. Ich zastosowanie w praktyce mogłoby się odbywać np. poprzez odpowiednio dobrane diety żywieniowe, czy terapie farmakologiczne regulujące tempo metabolizmu u pacjentów z chorobą nowotworową albo osób z predyspozycjami do rozwinięcia się zmian nowotworowych.
