Bogusław Schaeffer należy do pionierów polskiej awangardy muzycznej po 1956 r., jest m.in. twórcą pierwszego polskiego utworu dodekafonicznego. To także autor kilkuset utworów muzycznych, kilkudziesięciu sztuk teatralnych, wielu prac plastycznych oraz pionierskich w kraju publikacji (w tym leksykonów) popularyzujących problematykę nowej muzyki. Wśród dzieł scenicznych z zakresu teatru instrumentalnego szczególne miejsce zajmuje "Kwartet dla czterech aktorów", napisany w 1966 r. Prezentuje on perypetie artystów muzyków poszukujących formy, która zadowoliłaby wszystkich. Dwoją się i troją, by stopić się w jedno ciało muzyczne.
- Oryginalnym podejściem to tego, co się w tym tekście zdarza, jest powrót do korzeni, do sposobu, w jaki Schaeffer to pisał - opowiada Marek Tyszkiewicz, reżyser. - Nie słyszałem o tym, żeby "Kwartet" był kiedykolwiek robiony w takim składzie personalnym, gdzie obsada tego przedstawienia to w połowie śpiewacy, którzy na co dzień śpiewają w operze, i aktorzy, którzy grają na scenach teatrów. Pomieszanie tych dwóch temperamentów, rodzajów podejścia do materii muzycznej i dramatycznej, dało znakomity efekt.
"Kwartet dla czterech aktorów" prezentuje perypetie czterech artystów muzyków poszukujących ideału sztuki i formy, która zadowoliłaby ich wszystkich. Okazuje się to jednak niemożliwe, bo nie potrafią się ze sobą porozumieć. Głównym celem inscenizacji staje się improwizacja aktorska. Scenariusz pełni u Schaeffera funkcję partytury, aktor i jego głos jest w tym przypadku - instrumentem. Sztuka bawi się formami i konwencjami teatralnymi. Artyści na scenie uprawiają akrobatykę, śpiewają, wypowiadają dialogi o charakterze czysto muzycznym, które przeplatają się z treściami satyrycznymi. Wszystko to okraszone dowcipem z dnia codziennego i zabawami językowymi wyśmiewającymi nowomowę gazetową i telewizyjną.
Minimalna scenografia powoduje maksymalne skupienie widza na grze aktorów. Dlatego czterech aktorów występuje niemal na pustej scenie, z czterema krzesłami i czterema pulpitami do nut. Mimika, drobne gesty oraz stany emocjonalne całej czwórki podczas symultanicznych działań na scenie, tworzą specyficzne akordy tego teatralno-muzycznego spektaklu. Zaskakujące dla widza są rozwiązania muzyczne, wykorzystujące nie tylko śpiew aktorów, ale wszystkie dźwięki jakie może wygenerować z siebie ludzkie ciało, takie jak oddech, jęk, mlaskanie czy tupanie.
AUTORZY:
Dramaturg: Bogusław Schaeffer
TWÓRCY:
Reżyseria: Marek Tyszkiewicz
Konsultacje muzyczne: Andrzej Makal
Projekt kostiumów: Elżbieta Wysocka
Asystent reżysera: Justyna Schabowska
Producent: Anna Jakubowska-Podsiad
OBSADA:
Tomasz Bacajewski
Marcin Gaweł
Maciej Nerkowski
Miłosz Pietruski
Premiera OiFP: 24 XI 2017
Prapremiera: 24 II 1979, Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi
