Decyzją z dnia 12.02.2021 roku podlaska konserwator zabytków prof. Małgorzata Dajnowicz wpisała do rejestru zabytków województwa podlaskiego powstały w I połowie XX wieku ołtarz główny z kościoła pw. św. Jakuba Apostoła w Sztabinie.
Neogotycka świątynia, w której znajduje się zabytkowy ołtarz, staraniem ks. Jakuba Rółkowskiego została wybudowana w latach 1905-1910. Podczas I wojny światowej całkowitemu zniszczeniu uległy ołtarze, ambona, chrzcielnica oraz umeblowanie prezbiterium. Po kilku latach, m.in. dzięki staraniom parafian i wsparciu finansowemu w formie pożyczek, świątynię udało się odbudować.
Kolejna wojna również nie oszczędziła kościoła, który uległ zniszczeniu wskutek bombardowania. Ogień strawił plebanię i zabudowania gospodarcze. - Ołtarz główny, pomimo częściowych zniszczeń, przetrwał wojenną zawieruchę. W latach 60. XX wieku został poddany gruntownym pracom remontowym, podczas których usunięto uszkodzenia powstałe w trakcie II wojny światowej - mówi prof. Małgorzata Dajnowicz, podlaska konserwator zabytków.
Podobnie jak cała świątynia, ołtarz główny został wykonany w stylu neogotyckim. Powstał jako obiekt drewniany o murowanej mensie, malowany w kolorze ciemnego brązu z elementami złoceń. Mensa od frontu licowana drewnem z umieszczoną w centrum sceną przedstawiającą Ostatnią Wieczerzę. Retabulum ołtarza jest trójosiowe, złożone z ostrołukowych arkad. Ołtarz został udekorowany licznymi elementami w formie czwórliści, trójliści, łuków ostrych, zwielokrotnionych kolumn, motywów maswerkowych, biforiów oraz czołganek.
- Ołtarz główny z kościoła w Sztabinie posiada wartości artystyczne obrazujące się w sposobie jego zakomponowania, doboru elementów dekoracyjnych oraz stylu nawiązującego do architektury kościoła. Pomimo zniszczeń wojennych, w znacznej mierze zachował swoją autentyczną zabytkową substancję - dodaje prof. Małgorzata Dajnowicz.
Z wnioskiem o wpisanie ołtarza do rejestru zabytków do Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków zwróciła się parafia pw. św. Jakuba Apostoła w Sztabinie.
Kościół pw. św. Jakuba Apostoła w Sztabinie w rejestrze zabytków województwa podlaskiego widnieje od 1989 roku.
