Instytut naukowy przy Muzeum Pamięci Sybiru

Podpisy pod aktem założycielskim złożyli prezydent miasta Tadeusz Truskolaski, dyrektor muzeum Wojciech Śleszyński i Krystyna Nowakowska, synowa Seweryna Nowakowskiego.

– Dziękuję władzom i całej społeczności Białegostoku za tak wspaniałą inicjatywę. Myślę, że instytut Seweryna Nowakowskiego, jak i Muzeum Pamięci Sybiru, będzie najlepszym pomnikiem pamięci o wszystkich pomordowanych na Wschodzie. Nasza rodzina do dzisiaj nie wie, gdzie Seweryn Nowakowski został pochowany, ale dla mnie on jest tutaj, wszędzie. I niech tak zostanie – powiedziała Krystyna Nowakowska. 

Celem instytutu będzie nie tylko działalność naukowa, ale też prowadzenie otwartej dyskusji i dialogu między narodami wschodniej Europy.

– Instytut Badawczy im. Prezydenta Seweryna Nowakowskiego będzie jednostką naukowo-popularyzatorską specjalizującą się w prowadzeniu badań nad historią zesłań i deportacji obywateli polskich w głąb Rosji i Związku Sowieckiego, a także innych represji stosowanych przez władze carskie i sowieckie wobec nich – powiedział dyrektor Muzeum Pamięci Sybiru Wojciech Śleszyński.

Prezydent Tadeusz Truskolaski przypomniał zasługi Seweryna Nowakowskiego dla rozwoju Białegostoku. – Jego obecność przyniosła naszemu miastu rozkwit, którego prezydent Nowakowski dokonał w ciągu zaledwie kilku lat, do wybuchu wojny. Jestem dumny, że mogę być kontynuatorem tak wspaniałego prezydenta – mówił Tadeusz Truskolaski.

Instytut będzie rozwijać już istniejącą sieć kontaktów międzynarodowych nawiązanych przez Muzeum Pamięci Sybiru i podejmować działania mające na celu skupienie wokół siebie grona naukowców i pasjonatów z całego świata, zajmujących się historią carskich i sowieckich represji oraz dziejów eksploracji Syberii. Kontakty z innymi placówkami naukowymi będą miały na celu pozyskiwanie środków finansowych, a co za tym idzie także realizację ambitnych projektów badawczych, które pozwolą na systematyczne wypełnianie „białych plam”.

Seweryn Nowakowski był politykiem i prawnikiem. W 1931 roku przybył do Białegostoku jako komisarz rządowy. Cztery lata później zwyciężył w wyborach samorządowych i objął stanowisko prezydenta miasta. Funkcję tę pełnił do wybuchu II wojny światowej. W tym czasie udało mu się doprowadzić do poprawy fatalnej sytuacji finansowej Białegostoku i zrealizować szereg inwestycji infrastrukturalnych, kluczowych dla rozwoju miasta, takich jak elektryfikacja i kanalizacja, przebudowa centrum czy uporządkowanie dróg i chodników. Wiele z nich realizowano z osobistej inicjatywy prezydenta Nowakowskiego. Pomimo sugestii i namów, we wrześniu 1939 roku odmówił opuszczenia Białegostoku, do końca dbając o miasto i jego mieszkańców. W październiku 1939 roku został aresztowany przez Sowietów i ślad po nim zaginął. Prawdopodobnie został wywieziony na wschód.

^{Źródło: UM Białystok}