Pomysł utworzenia w Pałacu Branickich w Białymstoku Instytutu Panien Szlacheckich pojawił się za czasów cara Mikołaja I, decyzja ta została potwierdzona ukazem z 1837 roku. Była to placówka, przeznaczona dla córek szlacheckich z terenu guberni grodzieńskiej, kowieńskiej, mińskiej i wileńskiej. Nauka w Instytucie trwała sześć lat i obejmowała poza przedmiotami podstawowymi, takimi jak: przyroda, język francuski, niemiecki, kaligrafia, matematyka, także rysunki, roboty ręczne, taniec i śpiew. Była to czwarta tego typu placówka w Cesarstwie Rosyjskim. W sierpniu 1914 roku Instytut został zamknięty z powodu zbliżającego się frontu, a jesienią tego samego roku przeniesiony do Petersburga.
PELAGIA Z PRAWEGO ŁOŻA
Jeden z dokumentów datowany jest na 22 maja 1843 r., ma formę podania kierowanego do Instytutu i stanowi przykład jakie dokumenty musiała dostarczyć i jaką procedurę przejść osoba, ubiegająca się o przyjęcie do placówki. Wspomniane podanie to prośba kierowana do Rady Białostockiego Instytutu Dla Szlacheckich Panien od szlachcica z grodzieńskiej guberni, Ignacego Bruszewskiego - sekretarza grodzieńskiego w sądzie obywatelskim, o przyjęcie jego córki Pelagii. Oprócz prośby, Bruszewski załączył zaświadczenia: o pochodzeniu córki z prawego łoża, o szlacheckim pochodzeniu, o stanie zdrowia i przebyciu ospy, o dotychczas pobranych naukach oraz poręczenie należytego opłacania pensji.
Wśród zakupionych dokumentów znajduje się także kilka zaświadczeń o stanie zdrowia oraz szlacheckim pochodzeniu panien, ubiegających się o przyjęcie do Instytutu oraz prośba od właściciela ziemskiego Wileńskiej Guberni Sekretarza Gubernialnego Michała Boratyńskiego o zabranie z Instytutu jego siostry Karoliny Boratyńskiej, opatrzona datą 8 lipca 1853 r.
W latach 1837 - 1841 przeprowadzono prace remontowe, mające na celu przystosowanie pałacu do nowej funkcji. Jeden z zakupionych przez Książnicę Podlaską dokumentów opatrzony jest datą 18 sierpnia 1841 r. - to kontrakt zawarty pomiędzy Radą Instytutu, a wykonawcą prac remontowych Kazimierzem Krzyżanowskim. Krzyżanowskiemu zlecono
"m. in. "pomalować farbą olejną klasy, sypialnie i jadalnię oraz powoskować parkiety w sali gimnastycznej, katolickiej kaplicy i dwóch salach lekcyjnych" oraz podano szczegółowe wskazówki jak prace te powinny zostać wykonane.
fot. Książnica Podlaska
ZBIÓR SZCZEGÓLNIE CENNY
Nowe nabytki trafiły do Działu Zbiorów Specjalnych Książnicy Podlaskiej, powiększając kolekcję rękopisów, w której znajduje się m. in. zakupiona niedawno korespondencja Melchiora Wańkowicza z Jerzym Godorowskim.
Są to zbiory szczególnie cenne, które ze względu na unikatowy charakter i wartość historyczną zostały zakwalifikowane do ograniczonego dostępu. Będą udostępniane przede wszystkim do celów naukowych, po spełnieniu warunków określonych w Regulaminie udostępniania zbiorów szczególnie cennych.
