Czym jest speleologia? Wyjaśniamy

Speleologia a wartość dla nauki i środowiska

Pierwszych eksploracji jaskiń dokonywano w czasach prehistorycznych, gdy były one schronieniem ludzi pierwotnych. Jaskinie stały się później miejscami m.in. kultów religijnych i licznych rytuałów. W XIX wieku zaczęto je badać pod kątem naukowym:
    • określenia la spéléologie po raz pierwszy użył francuski odkrywca Emile Riviér.
    • Ojcem współczesnej speleologii jest Édouard-Alfred Martel, który w 1988 roku udokumentował zejście do jaskini Bramabiau we Francji. Był to symboliczny początek współczesnej speleologii.
    • W Polsce od lat 50. XX wieku działają stowarzyszenia i kluby speleologiczne. Jednymi z najbardziej znanych regionów jaskiniowych są Tatry, Pieniny i Jura Krakowsko-Częstochowska.

Speleologia ma dużą wartość dla nauki i środowiska. Dzięki nauce można poznać historię geologiczną danego obszaru, rozwój flory i fauny, zmiany klimatyczne, a nawet… przeszłość ludzkości. Co więcej, jaskinie to unikalne ekosystemy, które wymagają ochrony. Stanowią siedliska rzadkich, często zagrożonych gatunków zwierząt, np. nietoperzy.

Najważniejsze działy speleologii

Speleologia dzieli się na kilka działów głównych. Każdy z nich zajmuje się czymś innym. Każdy ma też zupełnie inne metody badawcze:
    • speleologia geologiczna – koncentruje się na analizie budowy jaskiń, procesach ich rozwoju i zaniku. Naukowcy w tej dziedzinie badają poszczególne rodzaje skał i szczeliny tektoniczne.
    • Biospeleologia – nauka zajmująca się badaniem organizmów żyjących w jaskiniach. Badacze w tej wąskiej dziedzinie analizują aktualną faunę i florę jaskiniową.
    • Speleologia hydrologiczna – skupia się na badaniu wód podziemnych, przepływów i źródeł krasowych.

Są też naukowcy, którzy zajmują się np. badaniem śladów dawnego życia ludzi i zwierząt w jaskiniach. Niektórzy badacze koncentrują się z kolei na sporządzaniu dokładnych przekrojów i planów jaskiń, dzięki którym można prowadzić dalsze badania.

Speleologia to nie tylko nauka

Mimo że speleologia to nauka, niektórzy traktują ją także jako pasję lub nawet formę… aktywności fizycznej. Wspinaczka podziemna nie należy jednak do najłatwiejszych sportów.

O czym należy pamiętać, wybierając się na eksplorację jaskiń?

    • Sport ten wymaga odpowiedniego przygotowania, kondycji fizycznej, wiedzy oraz umiejętności technicznych. Istnieje konieczność użytkowania specjalistycznego sprzętu – kasków z oświetleniem czołowym, kombinezonów ochronnych, lin, uprzęży i karabinków.
    • Do wyzwań czekających na ludzi eksplorujących jaskinie zaliczamy m.in. pokonywanie ciasnych szczelin, wspinaczkę podziemną, brodzenie w wodzie i zjazdy go głębokich studni krasowych.
    • Eksplorowanie jaskiń wiąże się z wieloma potencjalnymi zagrożeniami, dlatego wymagane jest zachowanie szczególnych zasad bezpieczeństwa. Zjazdy do głębi jaskiń najczęściej odbywają się w zespołach.

Jak widzisz, speleologia to coś więcej niż tylko zwiedzanie jaskiń. To fascynująca nauka, ale też sport i pasja, która łączy wielu ludzi na świecie.