Rozmowa. Czy masz jakieś prawa, gdy pracodawca zwolni Cię z pracy?

- Niejednokrotnie w swojej praktyce widziałam, jakiego rodzaju emocje potrafi u pracownika wywołać otrzymane wypowiedzenie stosunku pracy. Warto w takiej chwili złapać oddech, dystans oraz zadbać o to, aby pracodawca, który właśnie wręczył nam wypowiedzenie stosunku pracy, nie pominął żadnego ze swoich obowiązków względem zwalnianego pracownika - mówi spec. ds. kadr i płac Adrianna Kucharska. 

Kiedy pracodawca zwalnia z obowiązku świadczenia pracy?

W związku z wypowiedzeniem umowy o pracę, pracodawca może zwolnić z obowiązku świadczenia pracy do upływu okresu wypowiedzenia.W okresie tego zwolnienia, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy dotyczy okresu wypowiedzenia, a nie całego trwania umowy o pracę, warto o tym pamiętać. Ponadto pracodawca może podjąć taką decyzję, w przypadku rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę za wypowiedzeniem każdego rodzaju np. za pomocą porozumienia stron czy wypowiedzenia umowy o pracę przez pracownika albo pracodawcę. Nie ma większego znaczenia, kto rozwiązał umowę o pracę, czy to był pracownik czy może pracodawca. Natomiast, zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy, może obejmować cały jego okres wypowiedzenia lub jego część. 

Należy podkreślić, iż pracodawca może podjąć decyzję o zwolnieniu pracownika z obowiązku świadczenia pracy w dowolnym momencie okresu wypowiedzenia, może ją również cofnąć i wezwać pracownika do podjęcia obowiązków służbowych – warto mieć to na uwadze.

Czy pracodawca wypowiadający umowę, ma obowiązek udzielenia pracownikowi wolnego na poszukiwanie nowego miejsca pracy?

Dni wolne na poszukanie nowego miejsca pracy przysługują pracownikowi wówczas, gdy wypowiedzenie umowy o pracę zostało dokonane przez pracodawcę. Natomiast, gdy rozwiązanie zostało zainicjowane ze strony pracownika, nie ma on prawa do dni wolnych na poszukanie swojego nowego miejsca pracy. 

W okresie co najmniej dwutygodniowego wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę, przysługuje pracownikowi zwolnienie na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Od okresu wypowiedzenia zależy, ile dni wolnego będzie przysługiwać pracownikowi na poszukiwanie nowego zatrudnienia:
    • Jeśli posiadasz dwutygodniowy i jednomiesięczny okres wypowiedzenia - przysługują Ci 2 dni robocze na poszukanie pracy;
    • W przypadku, gdy posiadasz trzymiesięczny okres wypowiedzenia, wtedy przysługują Ci 3 dni robocze na poszukanie miejsca pracy.

Ważne ! Jeśli nie skorzystasz z dni wolnych na poszukanie nowego miejsca pracy, nie będzie Ci przysługiwał za nie ekwiwalent pieniężny.

Jeśli pracownik posiada niewykorzystany urlop wypoczynkowy, powinien wykorzystać go do końca trwania umowy o pracę?

Zasadą przewidzianą przez Kodeks pracy jest to, iż w przypadku niewykorzystania przez pracownika przysługującego mu urlopu wypoczynkowego, w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy będzie przysługiwał mu ekwiwalent pieniężny. 

Natomiast, zasada ta nie ma charakteru bezwzględnego, o czym poniżej:
Zgodnie bowiem z art. 171 § 3 kodeksu pracy pracodawca nie ma obowiązku wypłacenia Tobie takiego ekwiwalentu pieniężnego, jeżeli zgodnie z pracodawcą postanowicie o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania przez Ciebie w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu Twojej poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.

Kiedy przysługuje prawo do odprawy?

Jeśli chodzi o zwolnienia z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, pracownikowi przysługuje wówczas odprawa. Wysokość tego świadczenia wynosi od jednej do trzech wynagrodzeń. O kwocie, jaką otrzyma pracownik w ramach odprawy, decyduje jego staż pracy.  Zgodnie z przepisami odprawa przysługuje, jeśli pracodawca zatrudnia powyżej 20 pracowników. Gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników, prawo do odprawy może również regulować regulamin wewnętrzny zakładu pracy. 

W przypadku skrócenia okresu wypowiedzenia przy upadłosci lub likwidacji firmy, pracownikowi przysługuje odszkodowanie?

Pracodawca wypłaci pracownikowi również odszkodowanie, ale tylko w przypadku, gdy skorzysta z prawa do skrócenia jego okresu wypowiedzenia. Zgodnie z art. 361 kodeksu pracy, ustawa dopuszcza możliwość w przypadku trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, jeśli rozwiązanie następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, bądź z innych przyczyn niedotyczących pracowników. Wtedy, okres wypowiedzenia może ulec skróceniu, do miesiąca a odszkodowanie wypłaca się pracownikowi w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część wypowiedzenia. 

Taki okres wlicza się pracownikowi, w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia, jednak gdy otrzyma odszkodowanie, nie będzie podlegać obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu pracowników. Takie odszkodowanie ma za zadanie zrekompensować utracone wynagrodzenie, w wyniku wcześniejszego rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy, wskutek skrócenia okresu wypowiedzenia i prawo do niego istnieje nadal w sytuacji podjęcia przez pracownika pracy bezpośrednio po rozwiązaniu stosunku pracy w skróconym terminie. Ponadto wspominane odszkodowanie nie jest zależne od pozostawania bez pracy.

Adrianna Kucharska - prawnik, spec. ds. kadr i płac, spec. ds. BHP.