Na czym polega plazmafereza i kiedy jest konieczna?

Co to jest plazmafereza? Rodzaje plazmaferezy

Plazmafereza (PE - plasma exchange) polega na pobraniu danej objętości krwi, jej rozdzieleniu na osocze i elementy komórkowe, a następnie ich zwrócenie drogą reinfuzji. Upraszczając, jest to zabieg rozdzielania składników krwi.

Terminu plazmafereza po raz pierwszy użył w 1914 r. John Abel. Pierwsze zabiegi wykonano u pacjentów już na początku XX wieku. Natomiast intensywny rozwój tej techniki nastąpił dopiero po skonstruowaniu separatorów komórkowych. Jeśli chodzi o rodzaje plazmaferezy, to wyróżniamy:

- plazmaferezę leczniczą (terapeutyczna wymiana osocza pozwala usunąć z układu krwionośnego czynniki chorobotwórcze np. cytokiny, autoprzeciwciała, kompleksy immunologiczne, antygeny, czynniki krzepnięcia. Zalecane jest wkłucie do żyły obwodowe, jednak jeśli stan żył pacjenta to uniemożliwia, zakładamy cewnik do żył centralnych.  O skuteczności plazmaferezy leczniczej decyduje ilość toksyn, antygenów, kompleksów immunologicznych itp. czynników wyeliminowanych z krążenia pacjenta. By uzupełnić pobrane osocze, chory otrzymuje tzw. płyn zastępczy, najczęściej jest to roztwór albuminy i krystaloidy, znacznie rzadziej osocze świeżo mrożone),

- plazmaferezę preparatywną (jest przeprowadzana u dawców krwi i służy do pozyskiwania osocza do transfuzji albo też do produkcji preparatów krwiopochodnych. Od dawcy pobiera się jedynie osocze, a pozostałe składniki krwi są zwracane, co jest niewątpliwą zaletą tej metody. By dawca zakwalifikował się do zabiegu plazmaferezy preparatywnej, musi posiadać sprawny układ żylny.  Przed pobraniem krwi dawca jest poddawany badaniom m.in. w kierunku nosicielstwa chorób zakaźnych. Pozyskane osocze jest karencjonowane przez 16 tygodni).

Jakie są wskazania do plazmaferezy?

Plazmafereza jest przeprowadzana przede wszystkim w dużych centrach medycznych, wymaga doświadczonego personelu, który doskonale zna obsługę separatorów. Kiedy stosuje się tę metodę terapeutyczną? Aferaza lecznicza jest wykorzystywana w neurologii i nefrologii, w schorzeniach autoimmunologicznych o ciężkim przebiegu, które są oporne na konwencjonalne metody leczenia. Towarzystwa naukowe rekomendują użycie plazmaferezy w razie wystąpienia:

- choroby Wilsona,

- zespołu nadlepkości w hypergammaglobulinemii,

- zespołu Guillain-Barre’a,

- zespołu Goodpasture’a,

- miastemii rzekomoporaźnej,

- przewlekłej zapalnej choroby demielinizacyjnej,

- zakrzepowej plamicy małopłytkowej (TTP).

Plazmafereza może być też elementem wspomagającym terapię leczniczą przy:

- zatruciom,

- nefropatii szpiczakowej,

- uogólnionej postępującej miażdżycy, 

- stwardnieniu rozsianym (niektóre postaci),

- chorobie zimnych aglutynin,

- toczniu układowym,

- rodzinnej hipercholesterolemii,  

- ostrej niewydolności nerek towarzyszącej szpiczakowi.

Warto wspomnieć, że właściwie wykonana plazmafereza ogranicza ryzyko przejścia ostrej niewydolności nerek w postać przewlekłą. Znane są przypadki użycia plazmaferezy w agresywnych postaciach nawrotu kłębuszkowego zapalenia nerek. Jako że plazmafereza szybko i skutecznie oczyszcza osocze z triglicerydów, stosowana jest również w leczeniu zaburzeń gospodarki lipidowej.

Jak już wspomnieliśmy, plazmafereza jest bezpieczną procedurą, jednak u niektórych chorych mogą wystąpić pewne reakcje niepożądane i powikłania, takie jak np.

- spadek ciśnienia tętniczego,

- ogólne osłabienie organizmu,

- nudności,

- gorączka,

- bladość skóry,

- omdlenia,

- bóle i zawroty głowy.

Źródła:

https://podyplomie.pl/medycyna/27607,afereza-lecznicza-plazmafereza